Şanlıurfa - Harran
Mezopotamya’nın en önemli noktalarından biri olan Harran bilinmeyen birçok güzelliği saklıyor. Sadece Harran evlerinden oluştuğu düşünülen şehri baştan sona en ayrıntılı şekilde sizlere anlatacağız. Bu yazıdan sonra Harran’a bakış açınız değişecek.
HARRAN NASIL BİR YER?
Şanlıurfa’nın güneyinde yer alan Harran, Mezopotamya’nın en bereketli noktalarından biriydi. Türkülere konu olmuş olan Harran ovası medeniyetin başlangıcında büyük bir rol oynamış nokta olarak göze çarpıyor. Bilinen en eski tarihi nokta olan Göbeklitepe’ye oldukça yakın olan bu bölge genel olarak ormansız çıplak tepelerden ve GAP ile sulanan tarlalardan oluşuyor. Harran ilçe merkezi dışında da görülmesi gereken birçok hazineye sahip.
HARRAN’DA GÖRÜLMESİ GEREKEN YERLER
HARRAN EVLERİ
Harran evleri dediğimizde akla gelen kubbeli kerpiç evleri bütün ilçe boyunca düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Şehirde bu tip yerleşim tipinden oldukça az bulunuyor. Geleneksel yapı genel olarak terkedilip genel olarak briket ile inşa edilen evlere dönüşmüş. O evlerden geriye kalan birkaç nokta ise bugün turistik olarak ziyaretçileri kabul ediyor.
HARRAN ÜNİVERSİTESİ
Harran şehir merkezinde evlere giderken görebileceğiniz diğer noktalar ise şehrin eski giriş kapısıdır. Eskiden sur biçiminde etrafı çevrili olan tepenin bugün sadece kapısı ayakta kalmış durumda. Buradan içeri girdikten sonra yürüyerek üniversite bölümüne ulaşıyorsunuz. Harran Üniversitesi dünyanın ilk üniversitesi olarak biliniyor. İlkçağ’dan beri varlığı biline bu tarihi üniversite en verimli dönemini 8. yüzyılda Emeviler döneminde yaşamış. Asurlular ve Babiller tarafından kurulduğu bilinen üniversitenin tarihi M.Ö. 2000 yılına kadar gitmektedir. Üniversite Moğol akınları sırasında aldığı ağır hasar sonrasında toparlanamamış. Sonraki dönemlerde ise kaderine terk edilmiş olan okuldan geriye birkaç duvar ve bir de kule kalmış durumda.
BAZDA MAĞARALARI
Harran’da görülmesi gereken yerlerden bir diğeri de Bazda Mağaraları’dır. Harran ilçe merkezinin 20 kilometre doğusunda yer alan bölge Tek Tek Dağları Milli Parkı içerisinde yer almaktadır. Bölgenin önemli bir kısmı tarihin birçok döneminde inşa edilen şehirlerin taş gereksinimin sağlandığı yerdir. Yalnızca Harran çevresinde değil Şam’a kadar uzanan bölgede inşa edilen her antik şehirde taşların birçoğu bu bölgeden gelmektedir.
Bölgenin taş ocağına dönüşmesinin yaklaşık olarak 2000 yıllık bir tarihi bulunuyor. O dönemden bugüne kadar bölgeden taş ticareti yapılmış. Böylesi büyük taşların hangi şartlar altında şehirler aşıp taşındığı ise net olarak cevap verilememiş bir soru.
Mağara duvarında yer alan 13. yy dan kalma yazıtlara göre bu taş ocakları "Abdurrahman el-Hakkâri", "Muhammet İbn-i Bakır", "Muhammed el-‘Uzzar" adındaki ticaret adamları tarafından işletilmekteymiş. Taş ocaklarının kurulduğu günlerden sonra bölgede birçok da efsane türemiş. En yaygın efsane ise bu mağaralardan başlayan bir tünelin Halep’e kadar uzandığıdır. Mağara içerisinde olayın büyüsüne kapılıp zarar görmemek için karanlık noktalardan mümkün olduğu kadar uzak durmanız ya da sürekli olarak fener ile yerleri kontrol etmeniz gerekiyor. Çünkü mağaraların birçok noktayla alttan ve üstten geçişleri bulunuyor. Herhangi derin bir çukura düşme ihtimaliniz bulunuyor.
ŞUAYP ŞEHRİ
Şuayp şehri adını Hz. Şuayp’ten almaktadır. Şehrin adının diğer bir anlamı da “Eski İnsanların Şehri”dir. Peygamberler şehri olan Şanlıurfa’nın bu köşesinde de iki peygambere ait bir hikaye yaşamaktadır. Tam olarak kanıt bulunmamasına karşın bu şehir Hz. Musa ile Hz. Şuayp’in burada buluştukları yer olarak bilinmektedir. Aralarında geçen hikayede şöyledir;
Hayvancılık ile geçinen Hz. Şuayip kızlarını hayvanlarını otlatmak için hep buraya 3 saat yürüme mesafedeki Soğmatar köyüne gönderiyormuş. Bir gün bu otlatma günü oldukça kısa sürmüş. Hz. Şuayip kızların erken gelmesinin sebebini sorduğunda, güçlü bir adamın onlara yardım ettiğini söylemişler. Hz. Şuayip de en küçük kızını o kişiyi yanına çağırması için geri göndermiş. Adamla kız dönerlerken yolda fırtına çıkmış. Eve ulaştıklarında güçlü adamın Hz. Musa olduğunu görmüş. Hz. Şuayp Hz. Musa’ya “onunla 7 yıl çobanlık yapması karşılığında büyük kızını ona vermek istediğini söylemiş”. Hz. Musa ise ona yolda gelirken fırtınada küçük kızın açılan bileğini gördüğü için, günaha girmemiş olmak ve helale çevirmek adına onunla evlenmek istemiş. 7 yıllık çobanlıktan sonra da Hz. Şuayip’in en küçük kızı ile evlenen Hz. Musa bu olayın ardından Mısır’a geri dönmüş.
SOĞMATAR
Soğmatar ilçe olarak Harran’a bağlı olmasa da bu bölgede yer aldığı için turunuza ekleyebileceğiniz önemli bir noktadır. Soğmatar Şuayp şehrinden 15, Harran merkezden ise 50 kilometre uzaklıktadır. Soğmatar’ı bu kadar önemli yapan şey onun bölgedeki en önemli gökyüzü tapınma merkezlerinden biri olmasıdır.
Soğmatar, bugünkü adı Yağmurlu köyünde yer almaktadır. Eski adındaki matar kelimesi de Arapça’da yağmur anlamına gelmektedir. Soğmatar, ilk çağdaki tapınma merkezlerinin kabesi olarak biliniyor. Güneş ve Ay tanrılarına tapınıldığı dönemlerde kıble burasıydı. Bölgede bulunan tepe üzerinde Neolitik çağdan beri yaşam var olduğu biliniyor. Tepenin etrafında ise kale ve 7 tepe daha bulunuyor.
Bölgede bulunan kaya yerleşimlerinin içerisinde yazıtlar ve kabartmalar bulunuyor. Bu yazıtlarda oo dönemlerin inanışlarına ve önemli kişilerine dair birçok bilgi bulabiliyoruz. Bu kabartmalardaki en belirgin olanları ise güneş ve ay tanrısı olan Şamaş ve Sin kabartmalarıdır.
HARRAN BÖLGESİNDEKİ İMKANLAR
Harran çevresi konaklama açısından oldukça kısır bir nokta. İki otel ve bir konukevi dışında Harran merkezinde konaklama imkanı bulunmuyor. Geceleri hayalet şehre dönen noktadan ziyade konaklama için daha çok Şanlıurfa şehir merkezi tercih edilebilir.
Şehirde bir ilçede bulunması gereken asgari düzeyde işletmeler bulunuyor. Bölgede market, giyim, banka gibi birçok hizmete yer almakta. Bölge içerisindeki toplu taşıma imkanları ise oldukça sınırlı. İlçeden yukarıda bahsettiğimiz noktalara giden toplu taşımaların saatleri oldukça seyrek. Saatlerini ise bölgeden güncel olarak öğrenmeniz gerekiyor.
HARRAN’A NASIL GİDİLİR?
Harran Şanlıurfa ilçe merkezinin 50 kilometre güneyinde bulunuyor. Buraya gitmek için ilk olarak Şanlıurfa’ya ulaşmanız gerekiyor. Bölgeye şehrin doğusundan gelmek isterseniz de Viranşehir’den giriş yapabilmektesiniz. İlçeye şehir merkezinden gün içerisinde sık sık araç kalkmakta. Bu araçlar Şanlıurfa otogarından kalkıp şehir merkezinde de birkaç noktaya uğrayıp Harran’a devam etmekte.
Harran’a karayolu ile gelmek oldukça kolay. Özellikle batıdan Şanlıurfa’ya kadar otoban üzerinden gelebilir ve ardından duble ilçe yolundan Harran’a ulaşabilirsiniz. Şehre havayolu ile gelmek için ise Şanlıurfa GAP havalimanını kullanabilirsiniz. Havalimanından da önce otogara ardından bölgeye ulaşabilmektesiniz.
.png)
